Dimitrije Mitrinović se u stručnoj literaturi nerijetko apostrofira kao jedna od najzagonetnijih ličnosti dvadesetog vijeka. Ovaj mislilac i filozof rođen je 1887. u selu Donji Poplat, na teritoriji današnje opštine Berkovići, i smatra se jednom od najznačajnijih ličnosti ovog podneblja. Na prijedlog Nenada Abramovića, tadašnjeg načelnika opštine Berkovići, 2023. pokrenuta je inicijativa da se jedna ulica u ovom istočnohercegovačkom mjestu nazove upravo po Mitrinoviću, sa ciljem očuvanja kulturnog identiteta Berkovića, ali ta ideja nikada nije zaživjela. Ko je bio Dimitrije Mitrinović? Dimitrije Mitrinović, po porijeklu Hercegovac, veoma je kompleksna ličnost, čiji lik i djelo su bili predmet mnogih naučnih radova i doktrinarnih interesovanja širom svijeta.
Piše: Miloš Šupić
Već kao dijete u Donjem Poplatu, selu koje je tada pripadalo opštini Stolac, zainteresovao se za sadržaj porodične biblioteke koja je brojala preko sto knjiga. Bavio se filozofijom, slikarstvom i pjesništvom, te je u intelektualnim krugovima bio smatran za veoma uglednu figuru svog vremena. Prijatelj Vasilija Kandinskog, Iva Andrića, Mahatme Gandija, Maksima Gorkog, ali i velikog slikara Pabla Pikasa, Mitrinović je, zasluženo stekao epitet “Tajni čovjek budućnosti” vješto projektujući integrativne i globalističke tendencije Evrope i svijeta. Mitrinović djetinjstvo provodi pretežno u nevesinjskom selu Zovi Do, gdje su njegovi roditelji bili u učiteljskoj službi. U Mostaru je pohađao Gimnaziju, gdje je zajedno sa čuvenim Gačaninom Perom Slijepčevićem, Bilećaninom Vladimirom Gaćinovićem, te Nevesinjcem Bogdanom Žerajićem osnovao tajno udruženje “Matica” Kasnije, 1908. godine, dolazi do osnivanja čuvene “Mlade Bosne” čiji je Mitrinović bio ideolog i značajan aktivista. Dalje školovanje i afirmaciju nastavlja u Beču, Zagrebu, Beogradu i Minhenu.
Po izbijanju Prvog svjetskog rata odlazi u London, uz angažman i finansijsku pomoć srpske vlade, gdje je proveo najznačajniji dio svog života i stvaralaštva. Mitrinović je imao značajnu ulogu u afirmaciji i stvaranju mnogih ovdašnjih umjetnika i intelektualaca. Većina hroničara tog vremena saglasna je da je njegova uloga ključna u afirmaciji i sticanju svjetske slave čuvenog Ivana Meštrovića. U svojim najslavnijim danima, Mitrinović, uživajući ugled kod engleske gospode i lordova, organizuje večeri promocije i interpretira umjetnost Ivana Meštrovića, adoptirajući ga tako u londonski krem i elitu, koja je značajno evaluirala Meštrovićev rad i Mitrinovićevu preporuku.
Takođe, smatra se da je Mitrinovićeva ideja o duhovnoj renesansi u pravoslavnoj filozofiji značajno uticala na rad i stvaralaštvo vladike Nikolaja Velimirovića, koji nedvosmisleno predstavlja pravi produkt i konsekvencu Mitrinovićevog mentorstva na polju teologije.
Ostaće upamćen kao pionir ideje o formiranju integracije pod nazivom “Sjedinjene Evropske države” koje bi bile pandan i svojevrstan opozit SAD-u na starom kontinentu. Ideje pacifizma, jugoslovenstva i ujedinjenja takođe je baštinio do kraja života.
Razočaran užasom Drugog svjetsko rata, Mitrinović umire u Londonu, 1953. godine, a njegovi posmrtni ostaci nalaze se na istočnoj strani groblja Hajgejt, odmah pored mjesta gdje je sahranjen čuveni njemački filozof, Karl Marks.
Hercegovina (ne) da Mitrinovića zaboravu
Nikola Mitrinović, Dimitrijev dalji potomak, u više navrata za domaće medije isticao je razočaranost nebrigom društvene zajednice za pijetet i uspomenu na ovog velikog berkovićkog vizionara, te izražava nadu da će njegova rodna kuća i crkva u Poplatu jednog dana biti obnovljene.